۳۴
وَكَذِلِكَ الوَهَّابُ مِنْ أَسْمَائِهِ = همچنین یکی از اسامی الله متعال «الوهَّاب» است؛
فَانْظُرْ مَوَاهِبَهُ مَدَى الأَزْمَانَ = به بخششهای او در طول تاریخ بنگر.
أَهْلُ السَّمَاوَاتِ العُلَا وَالأَرْضِ عَنْ = اهالی آسمانهای بالا و زمین
تِلْكَ المَوَاهِبِ لَيْسَ يَنْفَكَّانِ = هیچگاه از آن بخششها جدا نیستند.
الله متعال در مقام ستایش ذات والا و برتر خود میفرماید: (أَمْ عِندَهُمْ خَزَائِنُ رَحْمَةِ رَبِّكَ الْعَزِيزِ الْوَهَّابِ) «آیا گنجینههای رحمت پروردگار شکستناپذیر بخشندهات نزدشان است؟». [ص: ۹]
پس پروردگار ما بسیار بخشنده است؛ و بخشندگی او همهی کائنات از زمین و آسمانها را دربرمیگیرد؛ نه بخششهای او در حال و نه در آینده قطع شدنی نیستند؛ بدون اینکه درخواستی از او شود، میبخشد و بدون سبب نعمت میدهد: (رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً ۚ إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ) «پروردگارا، بعد از آنکه ما را هدایت فرمودی، دلهایمان را [از راه حق] منحرف مگردان و از سوی خود، رحمتی به ما ارزانی دار [که] بیتردید، تو بسیار بخشندهای». [آل عمران: ۸] (أَمْ عِندَهُمْ خَزَائِنُ رَحْمَةِ رَبِّكَ الْعَزِيزِ الْوَهَّابِ) «آیا گنجینههای رحمت پروردگار شکستناپذیر بخشندهات نزدشان است؟». [ص: ۹]
پاک و منزه است او که خالق و آفرینندهای بزرگ، سخاوتمند، بزرگوار و بخشنده است.
«کرم» صفتی از صفات خداوند است؛ «جود» یکی از بزرگترین صفات او است. و عطاء از بزرگترین بخششهای اوست؛ براستی چه کسی از او سخاوتمندتر است؟!
مردم نافرمان او هستند و او مراقب آنان؛ هنگامی که در بسترهایشان آرمیده و در حال استراحت هستند، نگهبان و حافظ آنان است، گویا که هیچگاه نافرمانی او را نکردند؛ و چنان حفظ آنان را به عهده گرفته است که گویا اصلا گناهی مرتکب نشدهاند؛ با فضل خود به گنهکار میبخشد و به بدکار نیکی میکند.
چه کسی او را به فریاد خوانده که اجابتش نکرده است؟! یا چه کسی از او درخواست نموده و به او نداده است؟ یا چه کسی در درگاه او را زده و در به رویش باز نکرده است؟
سُبْحَانَ مَنْ يُعْطِي المُنَى بِخَوَاطِرٍ ... فِي النَّفْسِ لَمْ يَنْطِقْ بِهِنَّ لِسَانُ = پاک و منزه است کسی که امیدها و آرزوهایی را برآورده میکند که فقط در ذهن هستند و زبان از آنها چیزی نگفته است.
سُبْحَانَ مَنْ هُوَ لَايَزَالُ وَرِزْقُهُ ... لِلْعَالَمِينَ بِهِ عَلَيْهِ ضَمَانُ = پاک و منزه است کسی که همواره رزق و روزی او برای جهانیان پایدار است و خود رزق آنان را ضمانت نموده است.
نعمتهای الله متعال بر بنده را میتواند از همان هنگام بسته شدن نطفه در شکم مادر و سپس شکل گرفتن شنوایی و بینایی و دمیده شدن روح در او مشاهده نمود؛ و اینکه به دنبال آن آب و غذا و پوشاک او را تامین نمود و او را کفایت کرده و هرچه خواسته به او عطا کرده است.
الله متعال خطاب به بنده میفرماید: (أَلَمْ نَجْعَل لَّهُ عَيْنَيْنِ (۸) «آیا دو چشم برایش قرار ندادیم؟ وَلِسَانًا وَشَفَتَيْنِ (۹) و یک زبان و دو لب؟ وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ) و او را به دو راه [خیر و شر] راهنمایی کردیم». [البلد: ۸-۱۰] (يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ) «ای مردم، [همهی] شما به الله نیازمندید و [تنها] الله است که بینیازِ ستوده است». [فاطر: ۱۵]
الله متعال تو را خلق نموده و روزی داده است، تو را زنده نموده و میمیراند؛ از تو بازمیدارد و به تو میبخشد؛ تو را بیمار نموده و شفا میدهد، تو را گرسنه نموده و سیر میکند؛ تو را تشنه نموده و سیراب میکند؛ تو را میخنداند و میگریاند؛ چیزهایی را به تو میآموزد که نمیدانستی و چیزهایی را به تو معرفی میکند که نسبت به آنها جاهل بودی؛ رزق و روزی تو را آماده میکند.
دعایت را اجابت میکند و ندایت را لبیک میگوید و دشمنت را مغلوب میکند و پیامبری برای تو فرستاده و کتابی را به تو آموخته و تو را به راه و روشی هدایت کرده است... بعد از این همه بخشش، از او نافرمانی میکنی؟! (قُتِلَ الْإِنسَانُ مَا أَكْفَرَهُ) «مرگ بر انسان [کافر، که] چقدر ناسپاس است!». [عبس: ۱۷]
آیا دنیا با همهی بزرگی آن بر تو تنگ شده است؟
آبا بیماری تو را به درد و رنج انداخته است؟
آیا بدهیها تو را در بنده کردهاند؟
آیا فقر تو را ضعیف و ناتوان کرده است؟
آیا همسر و فرزند میخواهی؟
آیا از نظر ذهنی حیران و سرگردانی و افکارت پراکندهاند؟
در این صورت باید به خداوند وهاب پناه ببری؛ به بخششهای فراوان او؛ فقط کافی است دستهایت را بلند کنی و به درگاه او بایستی و به او پناه ببری؛ و بهزودی زود خواهی دید که چگونه گرسنگی به سیری، تشنگی به سیرابی و شب بیداری به خواب آرامشبخش تبدیل خواهد شد و پس از بیماری سلامتی میآید و مسافر به مقصد میرسد و گمراه هدایت میشود و اسیر آزاد میگردد و تاریکیها کنار میروند.
او خداوند وهاب، بسیار بخشنده است؛ کسی که اشک را به لبخند و شادی، ترس را به امنیت، نگرانی را به آرامش تبدیل میکند؛ او که شب را به آمدن صبح صادق بشارت میدهد و غمگین را به گشایش ناگهانی و سرخورده را به لطف پنهانی.
خزائن الهی پر هستند؛ نه از بین میروند و نه تمام میشوند؛ او کسی است که خود میفرماید: (ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ) «مرا به دعا بخوانید، تا [دعای] شما را اجابت کنم». [غافر: ۶۰] پس هرکس الله متعال را به دعا میخواند، باید این مهم را بزرگ شمارد، زیرا هیچ چیز برای الله سخت و بزرگ نیست؛ این سلیمان علیه السلام است که خیر دنیا و آخرت را میخواهد: (قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي وَهَبْ لِي مُلْكًا لَّا يَنبَغِي لِأَحَدٍ مِّن بَعْدِي ۖ إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ) «گفت: پروردگارا، مرا بیامرز و حكومتى به من ارزانى دار كه پس از من بىنظیر باشد [كه] بیتردید، تو بسیار بخشایندهای». [ص: ۳۵]
و این زکریا عليه السلام است که پا به سن گذاشته و همسرش نازاست؛ با این همه میگوید: (رَبِّ هَبْ لِي مِن لَّدُنكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً ۖ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ) «پروردگارا، از جانب خویش ذریهای پاک و پسندیده به من عطا كن [که] بیتردید، تو شنوندۀ دعایی». [آل عمران: ۳۸]
پادشاهی و قدرت و مال و فرزند و عافیت و سلامتی، همه از جانب خداوند وهاب است؛ (وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَن يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ) «و الله فرمانرواییِ خود را به هرکس بخواهد میدهد و الله واسعِ داناست». [البقرة: ۲۴۷] (يَهَبُ لِمَن يَشَاءُ إِنَاثًا وَيَهَبُ لِمَن يَشَاءُ الذُّكُورَ) «به هرکس که بخواهد، [فرزندِ] دختر مىبخشد و به هرکس كه بخواهد، [فرزندِ] پسر». [الشورى: ۴۹]
و بزرگترین دعایی که بنده به وسیلهی آن پروردگارش را میخواند، دعای علمایی است که راز مناجات با الله متعال به وسیلهی اسامی نیکوی او را درک نمودند و به این ترتیب از او ثبات و رحمت را درخواست کردند: (رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً ۚ إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ) «آنان میگویند: پروردگارا، بعد از آنکه ما را هدایت فرمودی، دلهایمان را [از راه حق] منحرف مگردان و از سوی خود، رحمتی به ما ارزانی دار [که] بیتردید، تو بسیار بخشندهای». [آل عمران: ۸]
و بر این اساس، الله متعال این دعا را در هر رکعتی قرار داده است؛ تا آن را بخوانیم و امیدوار باشیم که الله متعال آن را به ما ببخشد؛ و آن هدایت است: (اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ) «ما را به راه راست هدایت فرما [و همواره در این راه، ثابتقدم بدار]». [الفاتحة: ۶]
الله متعال کسی را که از او درخواست میکند، دوست دارد، بلکه اگر دعای آنان نمیبود، توجهی به آنان نمیشد: (قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ) «بگو: اگر عبادت و دعایتان نباشد، پروردگارم اعتنایی به شما ندارد [و ارزشی برایتان قائل نیست]». [الفرقان: ۷۷]
و یکی از دعاهایی که بنده را به الله متعال نزدیک میگرداند و پروردگارمان به ما آموخته است، این است: (وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا) «پروردگارا، از همسران و فرزندانمان [کسانی را] به ما عطا فرما که [مایهی شادیِ دلها و] روشنیِ چشمها باشند و ما را پیشوای پرهیزگاران قرار بده». [الفرقان: ۷۴]
بلکه الله متعال بعد از این دعا، وعدهی بهشت داده است؛ (أُولَٰئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَيُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَسَلَامًا) «[آری،] اینان به پاس آنکه شکیبایی کردهاند، منازل [عالی بهشت] را پاداش میگیرند و در آنجا با درود و سلام [فرشتگان] روبرو میگردند». [الفرقان: ۷۵]
هرکس دلبستهی الله متعال شود و در هرچیزی که برای او مهم است و امیدی به آن دارد، به الله متعال پناه ببرد و با اظهار عجز و فقر و نیاز و با اصرار در درگاه او را بزند و دست به دعا بردارد و مناجاتش را طولانی کند، الله متعال او را گرامی داشته و حمایت میکند و بیش از آنچه تمنا دارد به او میدهد؛ و یار و یاور او در طول زندگی خواهد بود.
پروردگار ما در دنیا از باب ابتلا و آزمایش میبخشد و در آخرت از باب اجر و پاداش و جزا.
عطا و بخشش او در دنیا، وابسته به اراده و مشیت اوست؛ و ابتلای مردم بسته به حکمت اوست؛ تا بنده ارتباط خود را با پروردگارش به وسیلهی دعا و امید حفظ نماید؛ و با توحید و ایمانش میان دعا و تقدیر موفق شود.
و این بزرگترین بخششهاست؛ زمانی که بنده حقیقت ابتلا و آزمایش را بداند.
و چون بنده این مساله را بداند و متوجه شود، میراث این اسم برای او، محبت الله متعال و پرداختن به حمد و ستایش و شکر او و دلبستگی مداوم به او میباشد.
لَكَ الحَمْدُ اللَّهُمَّ يَا خَيْرَ وَاهِبِ = بارالها، ای بهترین بخشندگان،
وَيَا خَيْرَ مَرْجُوٍّ لِنَيْلِ الَمآرِبِ = ای بهترین امید برای دست یافتن به خواستهها، حمد و ستایش برای توست.
وَيَا خَيْرَ مَنْ يُرْجَى لِكَشْفِ مُلِمَّةٍ = و ای بهترین کس برای امید بستن جهت برطرف شدن بلا و مصیبت؛
وَيَا خَيْرَ مَنْ يُسْدِي العَطَا وَالمَوَاهِبَ = و ای بهترین کسی که با عطا و بخشش نیکی میکند.
بارالها، رحمتی از جانب خود بر ما ارزانی دار که تو وهاب و بخشندهای؛ و ما و پدر و مادران ما و همهی مسلمانان را بیامرز ای پروردگار جهانیان.