98
العطاء (ورکوونکی): د هغه د ډالیو له وجې څخه..
الکرم (عزتمند): د هغه له صفتونو څخه یو صفت دی ..
الجود: د هغه له سترو ځانګړنو څخه ده، نو د هغه څخه څوک ډیر سخي، او مهربان او ورکوونکی دی؟!
او د الله –تبارک و تعالی- د ښکلو نومونو څخه: (المعطي) – تبارک و تعالی- دی.
په صحیح ډول روایت دی چې هغه -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «مَنْ يُرِدِ اللهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ، وَإِنَّمَا أَنَا قَاسِمٌ، وَاللهُ يُعْطِي» "د چا لپاره چې الله خیر وغواړي، هغه ته د دین پوهه ورکوي، زه تقسیم کوونکی او واسطه یم، او الله ورکړې والا دی". [بخاري او مسلم روایت کړی].
زموږ رب – تبارک و تعالی-: په حقیقي توګه ټولو مخلوقاتو ته وركوونكى دى، هغه څه چې ورکړي یې دي د هغه منع کوونکی څوک نشته، او هغه څه چې منع کړي یې دي د هغه وركوونكى څوک نشته.
د هغه – سبحانه و تعالی- ورکړه په ټولو موجوداتو کې شته، د هغه لپاره محدودیت نشته، او نه قیوداتو باندې مقید دی، او دا د مهربانۍ او سخاوت انتها ده.
او کله چې زمونږ رب ورکړي؛ نو د هغه مهرباني او سمونتیا ده، او که منع یې کړي د هغه د حکمت او مصلحت لمخې به وي.
هغه منع کوونکی او ورکوونکی دی او دا د هغه فضل او احسان دی ... ځکه چې د منان ذات منع کول پخپله عدل او انصاف دی
هغه په خپل رحمت سره ورکوي او هغه چا لره چې وغواړي منع کوي ... په حکمت سره، او الله د قدرت څښتن دی
۱- عمومي ورکړه (ډالۍ): په دنیا کې.
او دغه ورکړه: د ټولو مخلوقاتو لپاره ده؛ که هغه مؤمنان وي او یا کافران، ځکه چی الله -سبحانه و تعالی- د هغوی لپاره دنیوي چارې سمې کړي، الله – عزوجل- فرمايي: (كُلًّا نُّمِدُّ هَٰؤُلَاءِ وَهَٰؤُلَاءِ مِنْ عَطَاءِ رَبِّكَ ۚ وَمَا كَانَ عَطَاءُ رَبِّكَ مَحْظُورًا) (له هر یو سره مونږ ستا د رب له وركړې څخه مدد كوو، له دوى سره او له دغو سره، او ستا د رب عطا (وركړه په دنیا كې) كله هم منع كړى شوې نه ده). [الإسراء سورت: ایت 20].
۲- خاصه ورکړه (ډالۍ): په دنیا او آخرت کې.
او دغه خاصه ورکړه (ډالۍ): د خپلو انبياوو، او خپلو پېغمبرانو او خپلو صالحو بندګانو لپاره ده، نو هغوی ته په دې دنيا کې حلاله روزي، صالح اولاد، ايمان او تقوا، يقين او روښانه هدايت ورکوي، او دا په دنیا کې تر ټولو ستر نعمتونه دي، حاکم په (المستدرک) کې روایت کړی، او ذهبي د هغه تصحیح کړې: د رسول الله- صلی الله علیه وسلم- روایت دی چې فرمایي: «إِنَّ اللهَ يُعْطِي الدُّنْيَا لِمَنْ يُحِبُّ وَمَنْ لَا يُحِبُّ، وَلَا يُعْطِي الدِّينَ إِلَّا مَنْ يُحِبُّ». "الله دنیا ورکوي هغه چا سره چې مینه لري او یا یې نلري، لیکن دین نه ورکوي پرته له هغه چا څخه چې هغه سره مینه لري".
مګر په آخرت کې؛ او د هغه په لوړو جنتونو کې ترټولو له سترو ورکړو څخه ده؛ چې له هغه څخه بشپړ او لوی مقام والا نشته! هغه –سبحانه و تعالی- وفرمایل: (جَزَاءً مِّن رَّبِّكَ عَطَاءً حِسَابًا) (د رب له جانبه به بدله وركولى شي (د عملونو) په حساب سره ډېره وركړه). [النباء سورت: ایت 36].
د ښکلا او جلال په کور کې ترټولو ستره ورکړه (ډالۍ): د رب العالمین رضایت، او د هغه عزتمند مخ ته کتل دي.
او زموږ رب سخي دى او له سخاوت کوونکو سره مينه لري، او هغه ورکوونکى دى او له ورکوونکو سره مينه لري، له همدې امله خلک د ورکړې د خاوندانو عزت کوي، له ابو داود څخه روایت دی چې رسول الله -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «الأَيْدِي ثَلَاثَةٌ: فَيَدُ اللهِ العُلْيَا، وَيَدُ المُعْطِي الَّتِي تَلِيهَا، وَيَدُ السَّائِلِ السُّفْلَى، فَأَعْطِ الفَضْلَ، وَلَا تَعْجَزْ عَنْ نَفْسِكَ» «لاسونه درې دي: د الله لوړ لاس دی، د ورکونکي لاس چې له هغې څخه وروسته دی، او د سوالګر ټیټ لاس دی، د خپل ضرورت څخه اضافه مال انفاق (ورکړه) کړه، او پدې کار کې خپل نفس سره مجاهدت او مبارزه وکړه». [صحیح حدیث دی].
او د سخاوت څښتنانو لپاره به د پاچاهانو د پاچا له لوري لوی اجر وي؛ (وَأَنفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُم مُّسْتَخْلَفِينَ فِيهِ ۖ فَالَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَأَنفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ كَبِيرٌ) (او له هغه (مال) څخه څه خرچ كړئ چې هغه (الله) تاسو په دغه (مال) كې (د نورو خلقو) ځاى ناستي (خلیفه ګان) جوړ كړي یئ، نو هغه كسان چې له تاسو نه يې ایمان راوړى دى او انفاق يې كړى دى، د دوى لپاره ډېر لوى اجر دى). [الحديد سورت: ایت 7].
او هغه – سبحانه و تعالی - له خپل رسول - صلی الله علیه وسلم - سره وعده کړې ده چې هغه ته به تر هغه کچې ورکړي تر څو چې هغه راضي شي: (وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَىٰ) (او خامخا ژر به تا ته ستا رب دركړي، نو ته به راضي (خوشحاله) شې). [الضحى سورت: ایت 5].
او له هغه څه څخه چې الله خپل رسول ته په آخرت کې ورکړي دي: نهر کوثر دی: (إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ) (بېشكه مونږ تا ته كوثر دركړى دى). [الكوثر سورت: ایت 1]، د هغه – صلی الله علیه وسلم- څخه روایت دی چې د کوثر په اړه یې وفرمایل: «نَهْرٌ وَعَدَنِيهِ رَبِّي -عز وجل- ، عَلَيْهِ خَيْرٌ كَثِيرٌ، هُوَ: حَوْضٌ تَرِدُ عَلَيْهِ أُمَّتِي يَوْمَ القِيَامَةِ، آنِيَتُهُ عَدَدُ النُّجُوْمِ» «داسې یو نهر دی چې زما رب - عزوجل - له ما سره وعده کړې ده، چې په هغې کې ډیرې ښېګڼې او خیر دی، او هغه داسې حوض دی: چې زما امت به د قیامت په ورځ هغې ته راستنیږي، او د هغې جامونه به د ستورو په شمیر وي». [مسلم روایت کړی].
او کله چې الله تا ته وګوري او پوه شي چې تا هغه خپل د اعتماد وړ او خپل پناه ځای ګرځولی، او هغه دې پرته له مخلوق څخه خپلو اړتیاوو ته ځانګړی کړی، هغه به تا ته د هغه څه څخه غوره درکړي چې تا یې غوښتنه کړېده، او تا باندې به ډیره مهرباني او سخاوت وکړي چې غوښتی دې وي.
پاک دی هغه ذات چې په فکرونو سره امیدونه ورکوي ... هغه امیدونه چې په نفس کې وي او په ژبې سره نه وي ویل شوي ... پاک دی هغه ذات چې د هغه د پوهې څخه هیڅ شی پټ ندی ... ځکه چې ټول رازونه د هغه لپاره ښکاره دي او رزق یې
پاکي دی هغه ذات لره چې اوس هم شتون لري ... د ټولو جهانیانو لپاره ضامن دی
اې الله! موږ ته راکړه او موږ مه بې برخې کوه، او په مونږ مهرباني وکړه او مونږ مه مایوسه کوه؛ اې د جهانونو ربه!