95
جاء في «الصحيحين»: دخل رهط من اليهود على رسول الله -صلى الله عليه وسلم- ؛ فقالوا: السام عليكم! قالت عائشة: ففهمتها؛ فقلت: وعليكم السام واللعنة! په "صحيحینو" کې راغلي: د يهودو يوه ډله رسول الله -صلی الله عليه وسلم- ته راغلل؛ هغوی وویل: السام علیکم (پر تاسو دې مرګ وي)! عایشې وویل: زه د هغوی د خبرې په مفهوم پوه شوم؛ نو ما وویل: وعلیکم السام (پر تاسو دې مرګ او لعنت وي)!
قالت: فقال رسول الله -صلى الله عليه وسلم- : «مَهْلًا يَا عَائِشَةُ! إِنَّ اللهَ يُحِبُّ الرِّفْقَ فِي الأَمْرِ كُلِّهُ»، فقلت: يا رسول الله! أولم تسمع ما قالوا؟ هغې وویل: رسول الله -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: حوصله وکړه اې عایشې! الله په ټولو چارو کې نرمي خوښوي». ما وویل: یا رسول الله! ایا تا وا نه وریدل چې هغوی څه وویل؟
قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم- : «قَدْ قُلْتُ: وَعَلَيْكُمْ» رسول الله -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «ما وویل: او پر تاسو هم». [دا د بخاري لفظ دی].
د جرم کولو پر وړاندې بخښنه کوي حتا تر دې چې
هغه د بخښنې له امله هیڅوک مجرم نه ګڼي
زموږ پېغمبر ته د دې سترو اخلاقو ورکوونکی: الله –سبحانه و تعالی - دی؛ هغه ذات چې غمونه پورته کوي، ناروغ ته شفا ورکوي، مصیبت لرې کوي، غیر حاضر بیرته راګرځوي، بندي خوشې کوي، او مات شوي ته قوت ورکوي.
په صحیح ډول روایت دی چې هغه -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «إِنَّ اللهَ رَفِيقٌ يُحِبُّ الرِّفْقَ» "الله مهربان دی او مهرباني خوښوي". [بخاري او مسلم روایت کړی].
زموږ رب - عزوجل - په خپل تقدیر، قضا او په خپلو عملونو کې مهربان دی.
زموږ رب – عزوجل – په خپلو اوامرو، احکامو، دین او شریعت کې مهربان دی.
او د هغه نرمي په عمل کې: دا چې هغه – تبارک و تعالی - ټول مخلوقات په تدریجي ډول، یو بل پسې پیدا کړي؛ د هغه د حکمت او مهربانۍ له مخې، که څه هم هغه کولی شول چې دا ټول په یوځل او یوه شیبه کې رامنځته کړي.
او زموږ رب - عزوجل - په خپل شریعت کې مهربان دی: په خپلو اوامرو او منع کولو کې؛ نو له خپلو بندګانو هغه څه نه غواړي چې دوی یې نشي برداشت کولی، او له خپلو بندګانو څخه د سختو مکلفیتونو غوښتنه نه کوي، بلکې هغوی باندې د مهربانۍ او رحمت لمخې د ځینو کارونو په نه کولو سره اجازه ورکوي؛ او له خپلو بندګانو څخه ټول مکلفیتونه په یو وخت کې نه غواړي، بلکې له یو حالت څخه یې بل حالت ته انتقال کړي؛ تر څو روحونه ورسره عادت شي او مزاجونه نرم شي.
او د هغه – تبارک و تعالی- له مهربانۍ څخه: د هغه چا لپاره مهلت ورکول دي چې ګناه یې کړي وي، او هغه –عزوجل- په عذاب ورکولو باندې بیړه نکوي، ترڅو الله ته رجوع وکړي او بیرته راستون شي.
او د هغه – سبحانه و تعالی- له نرمۍ څخه: هغه د خير ټول اسباب اسانوي، او هغه ددې ټولو شیانو احسان کوونکی دى، او تر ټولو لوى آسان شوی څیز: د هغه د كتاب د حفظ او فهم آسانتيا ده، (وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ) (او یقینًا یقینًا مونږ دا قرآن (د یادولو او پند اخيستلو لپاره) اسان كړى دى، نو ایا څوك پند اخيستونكى شته؟). [القمر سورت: ایت 17].
او هغه مهربان دی او د مهربانو خلکو سره مینه کوي بلکې
د مهربانۍ لمخې هغوی ته د هیلو څخه ډیر ورکوي
او څوک چې پوه شي چې الله ډېر رحم كوونكى دى، له الله سره يې مينه زياتېږي، په تعظيم، ثنا او شكر کولو كې يې زياتوالى راځي، او الله خپل نومونه خوښوي او هغه کسانو سره چې پدې نومونو باندې ياد شوي وي مينه کوي -پرته له هغه نومونو چې خپلو بنده ګانو ته يې نه غواړي-، نو الله رحیم دی او له رحم کوونکو سره مینه لري، سخي دی له سخاوت کوونکو سره مینه لري، مهربان دی او له مهربانو سره مینه لري.
او دې اخلاقو لپاره ترټولو حقدار: پیغمبران دي، او د دوی په سر کې: محمد -صلی الله علیه وسلم– دی، او د هغه –صلی الله علیه وسلم- ژوند د خلکو سره د مهربانۍ څخه ډک وو، هغه د خپل ځان په اړه هیڅکله په غوسه شوی نه و، نه یې خپله سینه د دوی د انساني ضعف له امله تنګه شوې وه، او نه یې د دې دنیا له توکو څخه د ځان لپاره څه ساتلي وو، بلکی ټول هغه څه چې د هغه په لاس کې وو په ډیرې مهربانۍ سره يې هغوی ته ورکړل، او خپل سخاوت، نرمي، نیکي، شفقت، مینه او مهرباني یې هغوی باندې پراخه کړې وه، او داسې کوم کس نه و چې هغه سره یې ناسته کړی وي مګر دا چې رسول الله –صلی الله علیه وسلم- د هغه زړه له مینې څخه ډک کړی نه وي؛ د هغه د نرمۍ او مهربانۍ لمخې.
یو اعرابي (بانډه چي) د جومات په څنګ کې میتیازې کوي؛ نو د رسول الله -صلی الله علیه وسلم- صحابه ودرېدل او ویې ویل: مه کوه مه کوه! رسول الله -صلی الله علیه وسلم- هغوی ته وفرمایل: «لَا تُزْرِمُوهُ، دَعُوهُ!». "هغه باندې میتیازې مه بندوئ، هغه پریږدئ!".
کله چې هغه له میتیازي کولو څخه فارغ شو؛ رسول الله -صلی الله علیه وسلم- را وغوښته؛ او ورته یې وفرمایل: «إِنَّ هَذِهِ المَسَاجِدَ لَا تَصْلُحُ لِشَيْءٍ مِنْ هَذَا البَوْلِ، وَلَا القَذَرِ، إِنَّمَا هِيَ لِذِكْرِ اللهِ -عز وجل- ، وَالصَّلَاةِ وَقِرَاءَةِ القُرْآنِ» "دا جوماتونه د دې میتیازو او کثافاتو لپاره مناسب نه دي، بلکې د الله –عزوجل- د ذکر، لمونځ او د قرآن تلاوت لپاره دي". [مسلم روایت کړی].
او الله مهربان دی او مهربان خلک خوښوي، له هغه -صلی الله علیه وسلم- څخه روایت شوی دی چې فرمایلي دي: «إِنَّ اللهَ رَفِيقٌ يُحِبُّ الرِّفْقَ، وَيُعْطِي عَلَيْهِ مَا لَا يُعْطِي عَلَى العُنْفِ» "الله مهربان (نرم) دی او مهرباني (نرمي) خوښوي، او په مهربانۍ (نرمۍ) سره هغه څه ورکوي چې په سختۍ سره یې نه ورکوي". [مسلم روایت کړی].
له پیغمبرانو وروسته په دې برخه کې تر ټولو زیات مستحق: پاچاهان او چارواکي او هغه کسان دي چې د الله خوا ته دعوت کوونکي او عالمان دي، همدارنګه پلرونه هم پدې ډله کې راځي، ځکه چې خلک کافي اندیښنې لري، او دوی داسې یو چا ته اړتیا لري چې له هغوی څخه دغه اندیښنې کمې کړي نه دا چې هغوی ته سپکاوی وکړي، د هغوی لوی او پراخې پاملرنې، خوشحاله څیرې، او هغې مینې ته اړتیا لري چې هغوی احاطه کړي..
خلک مهربانۍ ته ډیره اړتیا لري نسبت دې ته چې هغوی ته په شدت (سختۍ) سره ورکړه ورکړل شي، او هغه خلک چې د مهربانۍ ډیر مستحق دي: خپل ځان، بیا ستاسو مور او پلار، میرمن، ماشومان، رعیت ( لاس لاندې کسان)، او هغه کسان چې تاسو سره کار کوي او ستاسو ملګري دي.
وصح عنه -صلى الله عليه وسلم- أنه قال: «إِنَّهُ مَنْ أُعْطِيَ حَظُّهُ مِنَ الرِّفْقِ؛ فَقَدْ أُعْطِيَ حَظُّهُ مِنْ خَيْرِ الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ، وَصِلَةُ الرَّحِمِ وَحُسْنُ الخُلُقِ وَحُسْنُ الجِوَارِ يَعْمُرَانِ الدِّيَارَ، وَيَزِيدَانِ فِي الأَعْمَارِ» او له هغه –صلی الله علیه وسلم- څخه په صحیح ډول روایت شوي دي چې فرمایي: "هغه چا ته چې له مهربانۍ څخه برخه ورکړل شوي وي؛ هغه ته د دنیا او آخرت د غوره او ښو برخو څخه برخه ورکړل شوې، او خپلولي، ښه اخلاق او ښه ګاونډیتوب کورونه ابادوي، او د خلکو عمرونه زیاتوي». [صحیح حدیث دی. احمد په مسند کې روایت کړی دی].
او په صحیح ډول روایت شوي دي چې هغه -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «إِذَا أَرَادَ اللهُ -عز وجل- بِأَهْلِ بَيْتٍ خَيْرًا: أَدْخَلَ عَلَيْهِمُ الرِّفْقَ» "هر کله چې الله –عزوجل- د یوې کورنۍ د خلکو لپاره خیر وغواړي، هغوی ته مهرباني په برخه کوي". [صحیح حدیث دی. احمد په مسند کې روایت کړی دی].
او هغه -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «إِنَّ الرِّفْقَ لَا يَكُوْنُ فِي شَيْءٍ إِلَّا زَانَهُ، وَلَا يُنْزَعُ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا شَانَهُ» "مهرباني (نرمي) په هیڅ شي کې نه موندل کیږي مګر دا چې هغه ښکلی کوي، او له هیڅ شي څخه نه لرې کیږي مګر دا چې هغه عیبجن (بد رنګه) کوي". [مسلم روایت کړی].
نو له همدې امله؛ د خلکو په نیز تر ټولو څخه ډیر نفرت شوی کس: سخت او بې رحم دی؛ الله – عزوجل- وفرمایل: (وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ) (او كه چېرې ته بدخویَه، سخت زړى وَى (،نو) خامخا دوى به ستا خوا او شانه خواره شوي وو). [آل عمران سورت: ایت 159]، او هغه -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «مَنْ حُرِمَ الرِّفْقَ حُرِمَ الخَيْرَ» أو «مَنْ يُحْرَمِ الرِّفْقَ يُحْرَمِ الخَيْرَ» "هغه څوک چې له مهربانۍ څخه بې برخې شو له نیکۍ څخه محروم شو" یا "هغه څوک چې د مهربانۍ څخه محروم شو د خیر څخه محروم شو". [مسلم روایت کړی].
اې الله! موږ ستا په الرفیق نوم باندې ستا څخه غوښتنه کوو: چې موږ سره مهرباني او نرمي وکړې، او موږ ته د خیر ټولې اسانتیاوې برابرې کړې.