71
د خپل مبین مالک د دروازې خوا ونیسه، او په خپل پیاوړي او پوه مالک باندې عزت ترلاسه کړه، او د هغه د اطاعت په واسطه هغه ته توسل وکړه؛ نو هغه به په خپلو نعمتونو او مهربانیو باندې تا ونازوي.
که ته د هغه اطاعت وکړې، هغه به تا ته عزت او غوره والی درکړي، او که تا هغه څه چې تیر شوي دي ضایع کړل، هغه به پر تا رحم وکړي او تا ته به مهلت درکړي، او که چیرته تا توبه او رجوع وکړه تا قبلوي، او که تا نافرماني او بد چلند وکړ هغه به ستا پرده وکړي.
زړونه ژوند نشي کولی مګر د هغه د راتګ په هوا سره، او اوښکې به راښکته نشي مګر د هغه د هجران له ډاره او یا د هغه د وصال په امید سره.
او هغه چارښتياويلي: "په الله قسم! هغه لاره به څومره وحشتناکه وي کوم چې الله د هغې امنیت نه وي ساتلی، او هغه لاره به څومره ګمراه کوونکی وي کوم چې هغه یې لارښوونکی نه وي".
موږ څومره د مبین الله د دروازې لارې ته اړتیا لرو؛ ترڅو هغه ته د ورتلو لاره روښانه شي.
دلته راځو د الله –عزوجل- د نوراني نومونو څخه يو نوم چې: (المبین) – عزوجل- دی بیانوو:
نو الله – تبارک و تعالی- د خپل ځان په تعریف کې فرمایلي دي: (يَوْمَئِذٍ يُوَفِّيهِمُ اللَّهُ دِينَهُمُ الْحَقَّ وَيَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ) (په دغې ورځ كې به الله دوى ته د دوى حقه (لايقه) بدله پوره وركړي او دوى به پوه شي چې بېشكه الله، هم هغه ښكاره (او ثابت) حق دى). [النور سورت: ایت 25].
او د شي بیان: د هغې ښکاره او واضح کیدل دی.
زموږ رب – جل و علا – ټولو مخلوقاتو ته ښکاره دی، خپل وجود او وحدانیت کې څرګند، او دا چې د هغه په الوهیت او نومونو او صفتونو کې هېڅ شریک نشته.
او زموږ رب –سبحانه و تعالی- چې خپلو بندګانو ته یې د هدایت لاره روښانه کړې ده، او هغه عملونه یې ورته روښانه کړي چې په کولو یې د ثواب مستحق کیږي، او هغه عملونه چې په کولو یې د عذاب مستحق کیږي، او د قيامت په ورځ به له منافقانو څخه شک لرې شي؛ هغه کسان چې په دنیا کې یې په کومو وعدو اخته وو.
د بیان صفت: د الله –تبارک و تعالی- یو له سترو صفتونو څخه دی.
او بیان په دوه ډوله راغلي:
لومړی: هغه څه چې د الله –عزوجل- په خپلو نازل کړی شوو کتابونو کې په خپلو پېغمبرانو نازل کړي دي، او هغه څه چې خپلو رسولانو او انبیاوو ته یې وحې کړي دي: (قَدْ جَاءَكُم مِّنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُّبِينٌ) (یقینًا تاسو ته د الله له جانبه رڼا او روښانه كتاب راغلى دى). [المائدة سورت: ایت 15].
دویم: د هغو نښو سره چې پیدا کړي یې دي هغه باندې دلالت کوي، (إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِّأُولِي الْأَلْبَابِ) (بېشكه د اسمانونو او ځمكې په پیدا كولو او د شپې او ورځې په تلو راتلو كې خامخا د خالص عقل خاوندانو لپاره ډېرې نښې دي). [آل عمران سورت: ایت 190].
او په هر څه کې هغه لره یوه نښه شتون لري ... چې پدې دلالت کوي چې هغه یو دی
لکه څرنګه چې قرآن ښکاره کوونکی و؛ همدارنګه د الله رسولانو –علیهم الصلاة و السلام- هم ښکاره کوونکي وو، ځکه چې الله - عزوجل - د نوح په ژبه وويل: (زه نه یم مګر ویره ورکوونکی ښکاره). [الشعراء سورت: ایت 115]، او هغه –عزوجل- خپل پیغمبر ته امر وکړ چې ووایي: (إِن يُوحَىٰ إِلَيَّ إِلَّا أَنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُّبِينٌ) (ما ته وحي نه كېږي مګر د دې چې بېشكه همدا خبره ده چې زه ښكاره وېروونكى یم). [ص سورت: ایت 70].
او الله –سبحانه و تعالی- په خپلو کتابونو او په دې دنیا کې د خپلو پیغمبرانو په ژبه بندګانو ته ویلي دي چې په هغه څه کې چې دوی په دې دنیا کې اختلاف کړي و د قیامت په ورځ به دوی ته څرګند شي؛ هغه –سبحانه و تعالی- وفرمایل: (وَلَيُبَيِّنَنَّ لَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ) (او خامخا ضرور به د قیامت په ورځ تاسو ته بیانوي هغه څه چې تاسو به په هغه كې اختلاف كاوه). النحل سورت: ایت 92].
او چا ته چې حق څرګند شي او بیا له هغه څخه مخ واړوي. د هغه جزا دردناک عذاب دی، هغه -تبارک و تعالی- وفرمایل: (فَإِن زَلَلْتُم مِّن بَعْدِ مَا جَاءَتْكُمُ الْبَيِّنَاتُ فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ) (او خامخا ضرور به د قیامت په ورځ تاسو ته بیانوي هغه څه چې تاسو به په هغه كې اختلاف كاوه). [البقرة سورت: ایت 209].
همدارنګه چا چې حق پټ کړ؛ ځان یې د لعنت لوري ته وړاندې کړ؛ الله –سبحانه و تعالی- فرمایلي: (إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَىٰ مِن بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ ۙ أُولَٰئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ) (یقینًا كوم خلق چې هغه څه پټوي چې مونږ نازل كړي دي، چې هدایت او ښكاره دلیلونه دي، له دې نه پس چې مونږ هغه په كتاب كې خلقو ته بیان كړي دي، دغه خلق (چې دي)، الله پر دوى لعنت كوي اولعنت ویونكي پر دوى لعنت وايي). [البقرة سورت: ایت 159].
نو الله ښكاره (او ثابت) کوونکی- سبحانه و تعالی – خپل دلالت متفکرینو[1] ته روښانه کړ، او لیدونکو ته یې خپل ثبوتونه څرګندې کړي.
نړۍ ته د هغه د نښانو له جملې څخه، او د عناد کوونکو د عذرونو پرې کولو لپاره هغه – سبحانه و تعالی- فرمایي: (أَمَّن جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَجَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِيَ وَجَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حَاجِزًا ۗ أَإِلَٰهٌ مَّعَ اللَّهِ ۚ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ (61) (بلكې هغه ذات (غوره دى) چې ځمكه يې د قرار (او ارام) ځاى جوړ كړ او د هغې په مینځ كې يې نهرونه جوړ كړي دي او د دې لپاره يې پاخه لوړ غرونه پیدا كړي دي، او د دوو سمندرونو په مینځ كې يې پرده پیدا كړې ده، ایا له الله سره بل معبود شته؟ بلكې د دوى اكثره نه پوهېږي. أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ ۗ أَإِلَٰهٌ مَّعَ اللَّهِ ۚ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُونَ (62) بلكې هغه ذات (غوره دى) چې د مجبور ( او عاجز) سوال قبلوي، كله چې دغه (الله) وبلي او هغه تكلیف (او سختي) لرې كوي او تاسو د ځمكې خلیفه ګان جوړوي، ایا له الله سره بل معبود شته؟ تاسو ډېر لږ شانته نصیحت قبلوئ. أَمَّن يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَن يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ ۗ أَإِلَٰهٌ مَّعَ اللَّهِ ۚ تَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ (63) بلكې هغه ذات (غوره دى) چې تاسو ته د وچې او سمندر په تیارو كې لاره ښیي او هغه ذات چې له خپل رحمت نه مخكې هواګانې لېږي، چې زېرى وركوونكې وي، ایا له الله سره بل معبود شته؟ الله ډېر اوچت دى له هغو شیانو نه چې دوى يې (له الله سره) شریكوي. أَمَّن يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَمَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ۗ أَإِلَٰهٌ مَّعَ اللَّهِ ۚ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ (64)) بلكې هغه ذات چې اول ځلې مخلوق پیدا كوي، بیا به دغه (مخلوق) بېرته ژوندی كوي او هغه ذات چې تاسو ته له اسمان او ځمكې نه روزي دركوي، ایا له الله سره بل معبود شته؟ ته (دوى ته) ووایه: تاسو خپل دلیل راوړئ، كه تاسو رښتیني یئ). [النمل سورت: ایتونه 61-64]، نو پاکي دې وي هغه ذات لره چې د هغه عظمت د عارفانو (پوهانو) ذهنونه حیران کړي! پاکي دې وي هغه ذات لره چې رڼاګانو یې د لارویانو بصیرت روښانه کړی!
د ځمکې په نباتاتو کې فکر وکړه او وګوره ... هغه نښې نښانې چې بادشاه جوړې کړي دي ... د سپینوزرو چينې وګوره چې واضحه ښکاري ... په سترګو کې ګویا چې خالص سره زر دي
دا د زمردو په تنه (ساقه) کې پدې دلالت کوي ... چې یقیناً الله هیڅ شریک نلري
د آل عمران سورت په پای کې، الله –سبحانه و تعالی- د عقل خاوندانو ستاینه وکړه، کله چې دوی د هغه د کائناتو په اړه د قبلولو لپاره خپلې سترګې خلاصې کړي؛ نو دوی به په خپلو زړونو په ولاړه، ناسته، او په اړخونو الله ته رجوع وکړي، او سینې یې له ایمان څخه ډکې شولې، او الله ته یې خپل لاسونه د ریښتینې دعا او د هدایت غوښتلو لپاره پورته کړل؛ نو ددوی ځواب یې پداسې شکل سره ورکړ: (أَنِّي لَا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَىٰ ۖ بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ ۖ فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِن دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ثَوَابًا مِّنْ عِندِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ) (بېشکه زه په تاسو كې د هېڅ یو عمل كوونكي عمل نه ضايع كوم، نر وي او كه ښځه، ستاسو ځینې له ځینو نورو څخه دي، نو هغه كسان چې هجرت يې كړى دى او له خپلو كورونو نه وېستل شوي دي او زما په لاره كې ورته تكلیفونه رسول شوي دي او جنګونه يې كړي دي او وژل شوي دي (نو) زه به خامخا ضرور لرې (معاف) كړم له دوى نه د دوى ګناهونه او خامخا ضرور به يې داسې جنتونو ته داخل كړم چې د هغو له لاندې وَلِې بهېږي، چې د الله له طرفه بدله ده او هم دا الله دى چې له هغه سره ښه بدله ده). [آل عمران سورت: ایت 195].
اې الله! ستا د ښکاره نوم په برکت سره، مونږ له تا څخه غوښتنه کوو: ته موږ د نعمتونو جنت ته داخل کړه، او مونږ له اور څخه وژغوره؛ اې د جهانونو ربه!