60
په صحیح البخاري کې راغلي: چې رسول الله -صلی الله علیه وسلم- خپلو اصحابو ته لمونځ ورکړ، کله یې چه خپل سر له رکوع څخه پورته کړ؛ او ویې ویل: "سمع الله لمن حمده"، الله واوریدل چا چې د هغه ستاینه وکړه ! «د هغه شاته یو سړي وویل: ربنا و لک الحمد؛ حمدًا كثيرًا طيبًا مباركًا فيه، یعني زمونږ ربه ستا ستاینه ده؛ په ډېر ښه او برکتي ستاينې سره، او کله چې لمونځ پای ته ورسید، ويې فرمایل: خبرې کوونکی څوک و؟ هغه وويل: زه وم، هغه وفرمایل: ما څه د پاسه ديرش ملاېکې وليدلې چې کوښښ يې کاوه څوک يې اول وليکي!» څنګه به پر هغه باندې کوشش نکوي په داسې حال کې چې الله ستاينه خوښوي؟!
ستا ستاينه ده، هغه ستاينه چې مونږ د هغه په ذکر سره خوند اخلو
او که څه هم زه د هغه ستاینې او شکرانې نشم شمیرلی
الله – سبحانه و تعالی- د خپل عالي ذات په ستاینه کې داسې فرمایلي دي: (وَهُوَ الْوَلِيُّ الْحَمِيدُ) (او هم دى ښه كارساز، ښه ستايل شوى دى). [الشورى سورت: ایت 28].
زموږ رب –سبحانه و تعالی- چې په خپل ذات، نومونو، صفتونو او عملونو کې ستایل شوی دی؛ هغه په نومونو کې غوره نوم، او په صفتونو کې بشپړ صفتونه، او په فعلونو کې غوره او بشپړ فعلونه لري.
او زموږ رب –سبحانه و تعالی– په خپله شرع کې ستایل شوی؛ ځکه دا د ټولو مخلوقاتو لپاره بشپړ او خورا ګټور شریعت دی.
او زموږ رب –سبحانه و تعالی- چې په خپل وحدانیت سره ستایل شوی دی، او هغه د شریک، مثل، او ملګري د ذلت له وجې څخه پورته دی، هغه –تبارک و تعالی- فرمایلي: (وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُن لَّهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُن لَّهُ وَلِيٌّ مِّنَ الذُّلِّ ۖ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا) (او ته ووایه: ټوله ثنا هغه الله لره خاص ده چې نه يې څوك اولاد نیولى دى او نه د هغه لپاره په بادشاهۍ كې څوك شریك شته او نه د هغه لپاره د عاجزۍ په وجه څوك دوست شته او ته د هغه لويي بیانوه، لويي كامله). [الإسراء سورت: ایت 111].
او زمونږ رب –سبحانه و تعالی- چې په هره ژبه او په هر حالت کې د هغه ستاینه کیږي، ټول مخلوقات د هغه ستاینه کوي؛ جمادات او خبرې کوونکي په هر وخت کې د هغه په نعمتونو، فضلونو، او د هغه –سبحانه و تعالی- د کمال او عظمت ستاینه کوي: (تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَن فِيهِنَّ ۚ وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَٰكِن لَّا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ ۗ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا) (خاص د هغه لپاره تسبیح وايي اووه اسمانونه او ځمكه او هغه څوك چې په دغو كې دي، او نشته هېڅ یو شى مګر د هغه له ستاینې سره تسبیح وايي او لېكن تاسو د هغو پر تسبیح نه پوهېږئ، بېشكه هغه له ازله ډېر تحمل والا، ډېر بخښونكى دى). [الإسراء سورت: ایت 44].
نو زموږ رب –سبحانه و تعالی- ؛ په ټولو صیغو او شکلونو سره د ستاینې وړ دی، حتا که دوی د هغه ستاینه هم ونکړي، هغه د ستاینې څښتن دی؛ د هغه د فضل، کرم، ورکړې او رحمت په خاطر.
او له هغه پرته په ټولو شرایطو کې د هیڅ چا ستاینه نکیږي.
او هغه –سبحانه و تعالی- پرته له نورو څخه ستاینه یې د خپل ځان لپاره غوره کړه، او نور کسان یې د خپل ځان د ستاینو څخه منع کړل؛ هغه وفرمایل: (فَلَا تُزَكُّوا أَنفُسَكُمْ) (نو تاسو د خپلو ځانونو تزكیه (پاكوالى) مه كوئ). [النجم سورت: ایت 32].
زموږ رب –سبحانه و تعالی- د خپل ځان ستاینه کوي چې موږ یې وپیژنو، او د دې لپاره چې مونږ د هغه په ستاینو سره هغه ته ورسیږو، هغه ته وګرځو، د هغه د بخښنې په تمه شو، او د هغه د ورکړې امید ولرو، او همدا راز مونږ د هغه څخه د جنت هیله لرو.
نو دا څومره لویه مهرباني ده؟! هغه ستا سره د نیکو کارونو په کولو کې مرسته کوي او پر هغه باندې ستا ستاینه کوي؟! (وَنُودُوا أَن تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوهَا بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ) (او دوى ته به اواز وكړى شي چې دا جنت دى چې تاسو د ده وارثان ګرځول شوي یئ، په سبب د هغو عملونو چې تاسو به كول). [الأعراف سورت: ایت 43]، كه ستا رب وغواړي چې پر تا خپل فضل وكړي؛ فضل به پیدا کړي او تاته به يې منسوب کړي، تا ته به مال درکړي، او ته به لدې مال څخه انفاق وکړې، بیا به له دې وروسته.. الله –جل وعلا- ستا د انفاق کوولو لپاره ستا ستاينه وکړي؛ که څه هم مال د الله لخوا تا ته درکړل شوی دی!
او زموږ د رب – سبحانه و تعالی- له مهربانیو څخه پر موږ باندې: دا چې خپله ستاینه یې تقسیم کړی ده؛ تر څو بنده پوه شي چې څنګه د الله ستاینه او ثنا ووایي؛ هغه –سبحانه و تعالی- وفرمایل: (الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ) (ټول (د كمال) صفتونه خاص د الله لپاره دي چې د ټولو عالَمونو ښه پالونكى دى)، [الفاتحة سورت : ایت 2]، او فرمايي: (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَجَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَالنُّورَ) (ټول د كمال صفتونه خاص هغه الله لره دي چې اسمانونه او ځمكه يې پیدا كړي دي، او پیدا كړې يې دي تیارې او رڼا). [الأنعام سورت: ایت 1].
د مؤمنانو تر ټولو لویه ځانګړنه دا ده چې هر وخت د الله –سبحانه و تعالی- ستاینه کوي؛ په اسانیو او سختیو کې؛ ځکه هغوی پوهیږي چې د الله –جل و علا- په ټولو کارونو کې دوی لپاره حکمت او خیر دی.
په صحیح حدیث کې هغه -عليه الصلاة والسلام- فرمایلي: «إِذَا مَاتَ وَلَدُ العَبْدِ قَالَ اللهُ لِمَلائِكَتِهِ: قَبَضْتُمْ وَلَدَ عَبْدِي؟ فَيَقُوْلُوْنَ: نَعَمْ. «کله چې د بنده ماشوم مړ شي، الله خپلو پرښتو ته ووايي: تاسو زما د بنده د ماشوم روح قبض کړ؟ هغوی ووايي: هو.
فَيَقُولُ: قَبَضْتُمْ ثَمَرَةَ فُؤَادِهِ؟ فَيَقُوْلُوْنَ: نَعَمْ. هغه به وفرمایي: تاسو د هغه د زړه میوه ترې واخیستله؟ هغوی ووايي: هو.
فَيَقُولُ: مَاذَا قَالَ عَبْدِي؟ فَيَقُوْلُوْنَ: حَمِدَكَ وَاسْتَرْجَعَ. هغه به وفرمایي: نو زما بنده څه وویل؟ نو هغوی وویل: ستا ستاینه یې وکړه او انا لله و انا الیه راجعون یې وویل.
فَيَقُولُ اللهُ: ابْنُوا لِعَبْدِي بَيْتًا فِي الجَنَّةِ وَسَمُّوهُ: بَيْتَ الحَمْدِ» نو الله به وفرمایي: زما د بنده لپاره په جنت کې یو کور جوړ کړئ او نوم یې بیت الحمد کېږدئ». [ترمذي روایت کړی].
نو؛ د غوره ذکرونو څخه: د بنده دغه وینا ده: (الحمد لله) هغه –سبحانه و تعالی- فرمایلي: (وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ الْغُرُوبِ) (او د خپل رب له ستاينې سره تسبیح وایه له لمر ختلو نه مخكې او له لمر ډوبېدلو نه مخكې). [ق سورت: ایت 39].
په صحیح حدیث کې هغه -عليه الصلاة والسلام- فرمایلي: «مَنْ قَالَ: سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ فِي يَوْمٍ مِائَةَ مَرَّة؛ حُطَّتْ خَطَايَاهُ، وَإِنْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ البَحْرِ» "څوک چې : ورځ کې سل ځلې سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، ووايي، یعني خاص الله لره پاکي او ستاینه ده، د هغه ګناهونه به توی شي، حتا که د سمندر د ځګ په څیر هم وي". [بخاري او مسلم روایت کړی].
او کله چې له رسول الله -صلی الله علیه وسلم- څخه پوښتنه وشوه: کومه وینا غوره ده؟
قال: «مَا اصْطَفَى اللهُ لِمَلَائِكَتِهِ أَوْ لِعِبَادِهِ: سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ» هغه وفرمایل: «هغه چې الله د خپلو ملایکو او یا د خپلو بندګانو لپاره غوره کړې ده: سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، یعنې خاص الله لره پاکي او ستاینه ده». [مسلم روایت کړی]. ستاینه په ژبه، زړه او غړو سره ترسره کیږي.
طبراني په المعجم الکبیر کې روایت کړی چې رسول الله -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «إِنَّ أفْضلَ عِبَادِ اللهِ يَوْمَ القِيَامَةِ: الحَمَّادُوْنَ» «د قيامت په ورځ به د الله په بندګانو کې تر ټولو غوره بندګان هغه وي چې ډیرې ستاینې یې کړی وي». [صحیح دی].
تا لره ستاینه ده، ښه ستاینه چې اسمان ډکوي
او د هغې شاوخوا، ځمکه، دښته، او سمندر
تا لره تلپاتې او مبارکې ستاینې دي
د سمندر رنګ به د هغه د لیکلو لپاره لږ وي
ستا ستاینه ده، اې د کبریا څښتنه، او هغه څوک
چې ستا په ستاینې سره شکر کوي په یقین سره هغه شکر ترلاسه کړی دی
اې الله! ستا ستاینه ده لکه څنګه چې ستاسو با د عزتمند مخ او د ځواک عظمت دی.