52
نسائي په صحیح سند سره روایت کړی دی چې یو اعرابي رسول الله -صلی الله علیه وسلم- ته راغی؛ نو هغه پرې ايمان راوړ او د هغه متعابعت يې وکړ، بيا يې وويل: زه له تا سره هجرت کوم، نو رسول الله -صلى الله عليه و سلم- خپلو ځينو اصحابو ته د هغه په هکله سپارښتنه وکړه.
کله چې د خیبر غزا پای ته ورسیدله رسول الله -صلی الله علیه وسلم- اسیران ونیول، نو هغه یې تقسیم کړل او هغه ته یې هم تقسیم ورکړ، او هغه شا ساتله، نو هر کله چې اعرابي راغی نو هغوی اسیر ورته وړاندې کړ، هغه وویل: دا څه شی دی؟ هغوی وویل: دا هغه برخه ده چې رسول الله -صلی الله علیه وسلم- تا ته وېشلې ده. نو هغه يې له ځانه سره واخیست او رسول الله -صلى الله عليه وسلم- ته يې راوړ؛ او ويې ويل: دا څه دي؟ هغه وویل: دا ستا برخه ده چې ما ستا لپاره تقسیم کړی دی، هغه وویل: ما ددې لپاره ستا متابعت نه وو کړی، مګر ما ددې لپاره ستا متابعت کړی وو چې دلته ولګیږم -او خپلې ستونې ته یې اشاره وکړه- او مړ شم، او جنت ته ننوځم.
نو رسول الله -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «إِنْ تَصْدُقِ اللهَ يَصْدُقْكَ»، فلبثوا قليلًا، ثم نهضوا في قتال العدو، فأتي به النبي -صلى الله عليه وسلم- يحمل قد أصابه سهم حيث أشار. پدې معنا چې که ته له الله سره ریښینی اوسې هغه به ستا خبره ریښتیا کړي، لږه موده وروسته د دښمن سره جګړې لپاره پاڅیدل، نو کس رسول الله –صلی الله علیه وسلم- ته راوړل شو او په هماغه ځای کې چې اشاره کړې وه یو غشی لګیدلی و.
نو رسول الله -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «أَهُوَ هُوَ؟»، قالوا: نعم، قال: «صَدَقَ اللهَ فَصَدَقَهُ»، ثم كفنه النبي -صلى الله عليه وسلم- في جبة النبي -صلى الله عليه وسلم- ، ثم قدمه فصلى عليه، فكان فيما ظهر من صلاته: پدې معنا چې «ایا دا هماغه دی؟» هغوی وویل: «هو»، هغه وویل: «الله ته یې رښتیا وویلې، نو هغه هم د هغه رښتینولي قبوله کړه» بیا رسول الله -صلی الله علیه وسلم- په خپل چپن کې کفن ورکړ، او بیا یې هغه مخکې کیښود او د جنازې لمونځ یې ادا کړ، د هغه له دعاوو څخه دا څرګنده شوه: «اللَّهُمَّ هَذَا عَبْدُكَ خَرَجَ مُهَاجِرًا فِي سَبِيلِكَ فَقُتِلَ شَهِيدًا؛ أَنَا شَهِيدٌ عَلَى ذَلِكَ». "اې الله دغه بنده ستا په لاره کې مهاجر وتلی وو او شهید مړ شو؛ او زه هغه باندې ګواه یم".
د غړو عملونه د زړونو د عملونو تابع وي؛ د قیامت په ورځ ژغورنه د زړه د سلامتیا پر بنسټ وي؛ (يَوْمَ لَا يَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ (88) (په هغې ورځ چې نه به مال نفع رسوي او نه زامن. إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ (89)) مګر هغه چا ته چې الله ته په ډېر سلامت زړه راغلى وي). [الشعراء سورت: ایتونه 88-89].
له پوهه او باخبر الله څخه پرته زړونو باندې څوک خبر ندي! الله – تبارک و تعالی- د خپل ځان په اړه فرمايي: (وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ) (او الله پر هغو عملونو چې تاسو يې كوئ؛ ښه خبردار دى). [البقرة سورت: ایت 234].
زمونږ رب د خپلو بندګانو په رازونو، او هغه څه چې د هغوی په زړونو کې پټ وي، له هغه څخه باطني خبرې پټې ندي، او د هغه په پادشاهۍ او کایناتو کې هیڅ شی نه پیښیږي، او د ذرې په اندازه څیز هم حرکت نه کوي او نه مستقر کیږي، او هیڅ نفس ته پریشاني او ډاډ نه پیښیږي مګر دا چې د هغو په اړه هغه لره معلومات شته.
هغه په ظاهري، باطني، پټ او ښکاره، مکلفیتونو، ناممکنو، ممکنو، پورته او ښکته نړۍ، په تیرو، حاضرو او راتلونکو کارونو باندې پوه دی؛ او له هغه څخه هیڅ څیز پټ نه دی.
هغه د څیزونو د پایلو او د هغو د مصیر په اړه خبر ورکوي او دا چې څه به پیښیږي، (الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَىٰ عَلَى الْعَرْشِ ۚ الرَّحْمَٰنُ فَاسْأَلْ بِهِ خَبِيرًا) (هغه (الله) چې اسمانونه او ځمكه، او هغه څه چې د دواړو په منځ كې دي، په شپږو ورځو كې پیدا كړي دي، بیا په عرش باندې برقرار شو، (دغه) رحمان دى، نو ته د ده په باره كې له ښه خبردار نه تپوس وكړه). [الفرقان سورت: ایت 59].
الله د څیزونو په ښکاره وو باندې پوه دی، او د څیزونو په باطن باندې باخبر دی.
په حقایقو او معناوو باندې باخبر دی ... پوهه دی، او دلیل ویلو او موافقت کولو ته اړتیا نلري
احاطه کوونکی دی او هیڅ څیز له هغه څخه نه خطا کیږي ... او هغه څه چې پټ دي له هغه څخه پټ نه دي
څوک چې پوه شي چې الله د هغه په باطن باندې پوه دی، او هغه یې ویني؛ هغه له الله څخه حیا کوي چې هغه په داسې کار وویني چې د هغه نه خوښیږي، بیا خپل عمل سم او په اخلاص سره عبادت وکړي؛ تر څو چې هغه د احسان مقام ته ورسیږي؛ کوم چې په صحیح حدیث کې راغلي دي: «أَنْ تَعْبُدَ اللهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ، فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ» «دا چې د الله داسې عبادت وکړې چې ګواکې ته هغه وینې، نو که ته هغه نشې لیدلی هغه به تا هرومرو ویني». [بخاري اومسلم روایت کړی].
ابو حاتم وويل: "په دنیا کې د انسان د طاعتونو قطب: د پټو کارونو اصلاح، او د ضمیر د خرابولو پریښودل دي".
تاسو به یو ښه کار وګورئ چې دوه سړي یې کوي؛ له یوه څخه قبلیږي او له بل څخه نه قبلیږي! یو کس لمونځ کوي او قبلېږي، او بل کس چې د ده تر څنګ لمونځ کوي، نو هغه به له خپل لمونځ څخه ګټه نه پورته کوي پرته له هغه څه چې هغه له خپل لمونځ څخه پوهیدلی وي، هغه –صلی الله علیه وسم- وفرمايل: «إِنَّ الرَّجُلَ لِيُصَلِّي الصَّلَاةَ، وَلَعَلَّهُ لَا يَكُونُ لَهُ مِنهَا إِلَّا عُشْرُهَا، أَوْ تُسْعُهَا، أَوْ ثُمُنُهَا، أَوْ سُبُعُهَا، أَوْ سُدْسُهَا»؛ حتى أتى على العدد. "په حقیقت کې یو سړی لمونځ کوي، او ممکن هغه ته د دې لمونځ لسمه، یا نهمه، یا اتمه، یا اوومه، او یا شپږمه برخه ثواب ورسیږي" تر هغه چې شمیرې ته راغی. [صحيح حدیث دی. ابن حبان روایت کړی].
او دا یو کس صدقه او خیرات ورکوي؛ او هغه الله قبلوي او د هغه لپاره به یې وده کوي -لکه څنګه چې مونږ خپل آس ته وده ورکوو- او بل کس به هم صدقه او خیرات ورکوي؛ نو الله به هغه بیرته وګرځوي او قبوله به یې نکړي، او حتی د هغه په وجه به عذاب ورکړي! (إِن تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ ۖ وَإِن تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ ۚ وَيُكَفِّرُ عَنكُم مِّن سَيِّئَاتِكُمْ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ) (كه تاسو خیراتونه په ښكاره وكړئ، نو دا یو ښه كار دى او كه تاسو دا په پټه وكړئ او فقیرانو ته يې وركړئ، نو دا ستاسو لپاره ډېر غوره دی او هغه (الله) به له تاسو نه ستاسو ځینې ګناهونه لرې كړي، او الله پر هغو (كارونو) چې تاسو يې كوئ ؛ ښه خبردار دى). [البقرة سورت: ایت 271].
هغه څوک چې د خلکو په مخ کې سترګې ښکته کوي او ځان ښودنه کوي ! بیا چې کله یوازې شي نو حرامو ته ګوري او حرام څیزونه ترسره کوي؛ ایا له هغه، د هغه له زړه او له با خبر او لیدونکي ذات پرته بل څوک پرې خبر لري؟ (يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَمَا تُخْفِي الصُّدُورُ) [هغه د سترګو په خیانت پوهېږي او په هغو خبرو چې سینې يې پټوي (او رازونه وي)]. [غافر سورت: ایت 19].
د اطاعت او نافرمانۍ تر منځ د ژوند کولو یو خطر دا دی چې ته نه پوهیږې چې پایله (خاتمه) به په کوم وخت کې وي.
خلوت یا لوړوي يا ښكته كوي، نو څوک چې په یوازیتوب کې د الله تعظیم وکړي، خلک به د هغه په ښکاره کې تعظیم وکړي.
امام مالک -رحمه الله- فرمايي: "که څوک خوښوي چې زړه کې یې پراخي راشي، او د مرګ د سخت ځنکدن او د قیامت د ورځې له وحشتونو څخه وژغورل شي؛ نو د هغه د پټې عمل باید له ښکاره څخه ډیر وي".
ابن رجب -رحمه الله- فرمايي: "ښه پایله نشي رامنځته کیدلی پرته له هغه چا څخه چې باطني ژوند یې ښه وي، ځکه چې د مرګ شیبه جعلي نه شي کیدلی، او یوازې هغه څه به را ښکاره شي چې زړه کې وي".
او الله – سبحانه و تعالی- د خپل ځان په اړه فرمایي چې هغه له هر څه څخه باخبر دی، بلکه هغه –عزوجل- خپل نوم (الخبیر) سره شل ځلي تړلی دی، چې هغه د انسان د هر فعل، عمل، او کړنې باندې پوه دی؛ ترڅو هغه تقوا ته وهڅوي؛ (اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ) (عدل كوئ، دا تقوا ته ډېر نژدې دى او له الله نه ووېرېږئ، بیشكه الله ښه خبر دى پر هغو كارونو چې تاسو يې كوئ). [المائدة سورت: ایت 8].
او هغه یې و هڅاوه ترڅو خپل باطني، او ظاهري کړنو ته وګوري، نو پدې نوم (الخبیر) سره که د چا ایمان زیات شو؛ نو هغه پوهیږي چې د هغه په نړۍ کې څه تیریږي، او د هغه نړۍ: د هغه زړه، بدن، او هغه رازونه چې زړه هغه باندې یادیږي؛ له دوکې، خیانت او د شر پټولو څخه.
او الله- عزوجل - شکلونو ته نه ګوري، مګر زړونو او عملونو ته ګوري. (۞ أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِي الْقُبُورِ (9) (ایا نو دى نه پوهېږي كله چې هغه (مړي) راوښكل شي چې په قبرونو كې دي؟ وَحُصِّلَ مَا فِي الصُّدُورِ (10) او هغه څه راښكاره كړى شي چې په سینو كې دي. إِنَّ رَبَّهُم بِهِمْ يَوْمَئِذٍ لَّخَبِيرٌ (11)) بېشكه د دوى رب په دغې ورځ كې په دوى باندې یقینًا ښه خبردار دى). [العاديات سورت : ایتونه 9-11].
او کله چې مؤمن بنده خپله برخه د الله له نوم (الخبیر- جل وعلا -) څخه واخلي؛ نو هغه به د الله ملتیا او نږدیوالی له ځانه سره ولري، او کله چې د هغه نږدیوالی له ځانه سره ولري، نو هغه لوړوي او پاکوي يې، او نورو ته د نږدې کیدلو څخه يې مشغولوي، او په تلپاتې احتياط او پرله پسې وېره کې يې ساتي، او الله ورته په دنيا کې کفایت ورکوي، او دنیا ورته مجبور کیږي چې ورشي، او هغه به له خپلې کورنۍ سره یو ځای کړي، او په هر هغه څه کې به برکت واچوي چې هغه ورته روزي ورکړې ده، او هغه لره خفګان، اندیښنه او شیطان لاره نشي موندلی؛ ځکه چې الله – تبارک و تعالی- وفرمایل: (وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا) (او هغه څوك چې له الله نه ووېرېږي، (نو) هغه به د ده لپاره د وتلو څه ځاى پیدا كړي) [الطلاق سورت: ایت 2].
اې هغه ذاته چې هر څه چې په ضمیر کې دي هغه ویني او اوري ... ته چمتو کوونکی یې د هر هغه څېز چې تمه یې کېږي ... اې هغه ذاته چې د ټولو سختیو لپاره یوازې له هغه څخه د امید تمه کیږي ... اې هغه ذاته چې د شکایت او ویرې په وخت کې هغه ته رجوع کېږي ... ما ته ستا لپاره زما له فقر نه پرته بله وسیله نشته ... نو تا ته په عاجزۍ سره خپله بې وزلي له منځه وړم.
ستا د دروازې د ټکولو پرته بله چاره نه لرم ... نو که زه بېرته وګرځول شوم، نو زه به بیا کومه دروازه وټکوم ... لرې خبره ده چې ستا د جلال او مقام څخه ګنهکار نا امیده شي ... نو ستا فضل او احسان ډیر دی او ستا ورکړه پراخه ده.
اې الله! پر مونږ لطف وکړه، اې باخبر ذاته .. اې په رازونو او وجدانونو باندې پوه ذاته!