44 – 45 - 46
څوک چې د الله –عزوجل- حكم تطبيق كړي، نو الله به د هغه کار سم کړي، او څوک چې خپل شته امکانات د الله لپاره مسخر او وقف کړي، نو الله به هغه لپاره خپل ټول امکانات مسخر او وقف کړي، او دا ټول كاينات د الله په لاس او تصرف كې دي؛ هغه – تبارک و تعالی- مطلق قادر، او د قدرت خاوند دی.
مسلم په خپل صحیح کې روایت کړی چې رسول الله -صلی الله علیه وسلم- وفرمایل: «بَيْنَمَا رَجُلٌ بِفَلاةٍ مِنَ الأَرْض، فَسَمِعَ صَوْتًا فِي سَحَابَةٍ: اسْقِ حَدِيقَةَ فُلَانٍ؛ فَتَنَحَّى ذَلِكَ السحاب، فَأَفْرَغَ مَاءَهُ فِي حَرَّةٍ، فَانْتَهَى إِلَى الحَرَّةِ، فَإِذَا هُوَ فِي أَذْنَابِ شِرَاجٍ، وَإِذَا شَرَاجَةٌ مِنْ تِلْكَ الشِّرَاجِ قَدِ اسْتَوْعَبَتْ ذَلِكَ المَاءَ كُلَّهُ، فَتَبِعَ المَاءَ؛ فَإِذَا رَجُلٌ قَائِمٌ فِي حَدِيقَتِهِ، يُحَوِّلُ المَاءَ بِمِسْحَاتِهِ، فَقَالَ لَهُ: يَا عَبْدَ اللهِ! مَا اسْمُكَ؟ قَالَ: فُلانٌ -بِالاسْمِ الَّذِي سَمِعَ فِي السَّحَابَةِ-. «یو سړی په صحرا کې و، په ورېځ کې یې غږ واورېد چې : د فلاني باغ ته اوبه ورکړئ؛ نو هغه ورېځه راغله او خپلې اوبه يې په یوې دښته کې توی کړې، اوبه کاړجنې دښتې ته ورسېدې، نو کله چې د درې بیخ ته ورسیدې، نو د دې درې څخه یوې ویالې دغه ټولې اوبه راجمع کړې، نو هغه سړي د اوبو مسیر تعقیب کړ؛ ګوري چې یو سړی په خپل باغ کې ولاړ دی او خپله چارۍ (بیل) سره اوبه را ګرځوي، هغه ورته وویل: اې د الله بنده! ستا نوم څه دی؟ هغه وویل: فلان - هماغه نوم چې دې په ورېځو کې اورېدلی وو- .
فَقَالَ لَهُ: يَا عَبْدَ اللهِ! لِمَ سَأَلْتَنِي عَنِ اسْمِي؟ قَالَ: إِنِّي سَمِعْتُ صَوْتًا فِي السَّحَابِ الَّذِي هَذَا مَاؤُهُ، يَقُولُ: اسْقِ حَدِيقَةَ فُلانٍ بِاسْمِكَ، فَمَا تَصْنَعُ فِيهَا؟ هغه ورته وویل: اې د الله بنده! ولې دې زما نوم وپوښت؟ ويې ويل: په وريځو کې مې يو غږ واورېد، چې دا یې اوبه دي، ويل يې: د فلاني – ستا په نوم- باغ ته اوبه ورکړه، نو ته پدې باغ کې څه کوې؟
قَالَ: أَمَّا إِذَا قُلْتَ هَذَا؛ فَإِنِّي أَنْظُرُ إِلَى مَا خَرَجَ مِنْهَا؛ فَأَتَصَدَّقُ بِثُلُثِهِ، وَآكُلُ أَنَا وَعِيَالِي ثُلُثَهُ، وَأَرُدُّ ثُلُثَهُ». ويې ويل: نو كه خبره داسي وي؛ زه د باغ محصولاتو ته ګورم؛ زه د هغې دریمه برخه صدقه ورکوم، زه او له خپلې کورنۍ سره د هغې دریمه برخه خورو، او دریمه برخه یې بیرته ورکوم».
(وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِن شَيْءٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ ۚ إِنَّهُ كَانَ عَلِيمًا قَدِيرًا) (او الله كله هم داسې نه دى چې هغه لره دې عاجزه كړي هېڅ كوم شى په اسمانونوكې او په ځمكه كې، بېشكه هغه (الله) له ازله ښه پوه، ښه قادر دى) [فاطر سورت: ایت 44]، (أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ وَيَغْفِرُ لِمَن يَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) (ایا ته پوه نه يې چې بېشكه خاص د الله لپاره د اسمانونو او ځمكې بادشاهي ده، چا ته چې وغواړي عذاب وركوي او چا ته چې وغواړي بخښنه كوي او الله پر هر شي باندې ښه قادر دى). [المائدة سورت: ایت 40].
زموږ رب - عزوجل - په هر څه قادر دی، هیڅ شی هغه نشي عاجزولی، او له هغه څخه هیڅ شی نه پاتي کیږي، د هغه د مخلوقاتو برعکس، نو هغه – تبارک و تعالی- ته عجز او سستي نه رسیږي.
او زموږ رب – عزوجل- هغه ذات دی چې هر څیز باندې ځواک لري، او هغه باندې قادر دی، نو هغه –تبارک و تعالی- بشپړ قدرت لري؛ په خپل قدرت سره یې موجودات پیدا کړل، په خپل قدرت سره یې اداره کړل، او په خپل قدرت سره یې جوړ او مضبوط کړل، او په خپل قدرت سره ژوندي کول او مړه کول کوي، او بندګان د بدلې لپاره بیرته راژوندي کوي؛ نیکانو ته د نیکیو بدله ورکوي،او بدکارانو ته د بدکاریو سزا ورکوي.
(زموږ رب -عز وجل- هغه ذات دی چې (إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَن يَقُولَ لَهُ كُن فَيَكُونُ) كله د یو شي اراده وكړي، دا چې هغه ته ووايي چې پیدا شه، نو هغه پیدا شي). [يس سورت: ایت 82].
زورور دی، او هیڅ شی هغه نشي عاجزولی کله چې ... د یو شي اراده وکړي د واک څښتن
او زموږ د ځواکمن رب – عزوجل- له قدرت څخه: دا دی چې هغه: (يُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ وَيَغْفِرُ لِمَن يَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) (چا ته چې وغواړي عذاب وركوي او چا ته چې وغواړي بخښنه كوي او الله پر هر شي باندې ښه قادر دى) [المائدة سورت: ایت 40]، او هغه -تبارك وتعالى- : (الْقَادِرُ عَلَىٰ أَن يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِّن فَوْقِكُمْ أَوْ مِن تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُم بَأْسَ بَعْضٍ) (همغه قادر دى په دې باندې چې پر تاسو باندې ستاسو له پاسه نه عذاب راولېږي، یا ستاسو د پښو له لاندې طرف نه، یا تاسو د بېلو، بېلو ډلو په جوړولو سره ګډوَډ كړي او په ځینو باندې د ځینو نورو (د) جنګ (مزه) وڅكي) [الأنعام سورت: ایت 65].
او د هغه د ځواک دلیل: دا چې هغه کولی شي مونږ راولي او موږ جمع کړي هر چیرې چې یو او هر چیرې چې لاړ سو. (أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) (په هر ځاى كې چې تاسو یئ الله به تاسو (ټول) په جمع راولي، یقینًا الله په هر شي باندې ښه قادر دى) [البقرة سورت: ایت 148].
او له هغه څه څخه چې زموږ رب – تبارک و تعالی- د خپل لوی قدرت په اړه موږ وپوهولو: دا چې هغه به د قیامت په ورځ ځمکه په خپل لاس کې قبضه کړي، او اسمانونه به په خپل ښي لاس کې رانغاړي، هغه – سبحانه و تعالی- وفرمایل: (وَمَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ وَالْأَرْضُ جَمِيعًا قَبْضَتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَالسَّمَاوَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ ۚ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ) (او دغو (مشركانو) د الله تعظیم ونه كړ د هغه حق تعظیم، حال دا چې ځمكه ټوله د ده په قبضه كې ده د قیامت په ورځ كې او اسمانونه د ده په ښي لاس كې رانغاړل (راټول كړى) شوي دي، ده لره پاكي ده او هغه ډېر اوچت دى له هغو څیزونو نه چې دوى يې (له هغه سره) شریكوي). ، [الزمر سورت: ایت 67].
او زموږ رب – سبحانه و تعالی- چې د مقدارونو ټاکونکی او ویشونکی دی، هغه د شیانو په اندازه او وخت د دوی له پیدا کولو د مخه پوهیده، بیا یې هغه څه پیدا کړل چې د هغه په اړه دمخه پوهیده چې هغه به شتون ولري؛ (ذَٰلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ) (دغه د ډېر غالب، ښه پوهه ذات مُقَدر (اندازه) كول دي). [يس سورت: ایت 38].
او الله د مخلوق د پیدا کولو څخه زرګونه کاله دمخه د هغوی اندازې لیکلې وې، او هغه -عليه الصلاة والسلام- وفرمایل: «كَتَبَ اللهُ مَقَادِيرَ الخَلَائِقِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ بِخَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ، وَعَرْشُهُ عَلَى المَاءِ» «الله د اسمانونو او ځمکې له پیدا کولو څخه پنځوس زره کاله مخکې د مخلوق اندازې لیکلې وې، او د هغه عرش د اوبو د پاسه وو». [مسلم روایت کړی].
نو؛ دا هماغه ایمان دی چې؛ کله جبرائیل -علیه السلام- له رسول الله -صلی الله علیه وسلم- څخه د ایمان په هکله پوښتنه وکړه، هغه وفرمایل: «أَنْ تُؤْمِنَ بِاللهِ، وَمَلَائِكَتِهِ، وَكُتُبِهِ، وَرُسُلِهِ، وَاليَوْمِ الآخِرِ، وَتُؤْمِنَ بِالقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ» "دا چې په الله، د هغه پر ملائکو، د هغه پر کتابونو، د هغه پر رسولانو او د آخرت په ورځ، او د خیر او شر په تقدیر ایمان ولرې". [بخاري او مسلم روایت کړی –او لفظ د هغه دی-].
زموږ رب – تبارک و تعالی- په خپل کتاب کې زموږ لپاره د خپل قدرت په اړه دغه وینا بیان کړې ده: (وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِن شَيْءٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ ۚ إِنَّهُ كَانَ عَلِيمًا قَدِيرًا) (او الله كله هم داسې نه دى چې هغه لره دې عاجزه كړي هېڅ كوم شى په اسمانونو كې او په ځمكه كې، بېشكه هغه (الله) له ازله ښه پوهه، ښه قادر دى) [فاطر سورت: ایت 44].
كه الله – عزوجل- له تاسره مرسته وكړي؛ یو څه چې معمولا سبب نه وي هغه به ترټولو لوی سبب وګرځي.
او که قدیر ذات – عزوجل- وغواړي تاته عزت درکړي؛ د هغه چا په واسطه به عزت درکړي چې د هغه څخه د خیر تمه نه وي او هغه به ستا لپاره د لوی ډالۍ لامل وګرځول شي.
او که قادر ذات – عزوجل- وغواړي چې له تا څخه د بدۍ مخه ونیسي؛ بدي به تاته نه ښکاره کوي، او یا به بدي ستا لوري ته لاره و نه مومي.
او كه هغه – عزوجل- وغواړي تا له نافرمانۍ څخه وساتي؛ له هغه سره به ستا کرکه پیدا کړي، یا به یې ترلاسه کول درته ستونزمن کړي، یا به تا له هغه څخه لرې کړي، او یا به ته و هڅول شې چې هغه ګناه ترسره کړې مګر دا چې یو څه او یا څوک راشي او له هغه څخه مو منصرف کړي.
نو مونږ څومره اړ یو چې د ځواکمن – عزوجل- دروازه وټکوو!
ابراهیم الخلیل -علیه السلام- خپله کورنۍ خپل رب – عزوجل- ته سپاري او دعا کوي: (فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ) (نو ته د خلقو زړونه راوګرځوه چې په مینې سره د دوى خوا ته راځغلي) [إبراهيم سورت: ایت 37]، نو مکه د وخت په اوږدو کې د زړونو ارمان وګرځیده.
او دا سلیمان -علیه السلام- دعا کوي: (رَبِّ هَبْ لِي حُكْمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ) (اې زما ربه! ما ته حكم (علم وحكمت) راكړه او ما له نېكانو سره پیوست كړه) [الشعراء سورت: ایت 83]، نو الله – عزوجل- هغه لره پیریان تابع کړل.
یونس -علیه السلام- د شپې، سمندر او د کب خېټی په تیارو کې دعا کوي: (لَّا إِلَٰهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ) (نشته هېڅ لايق د عبادت مګر ته يې، ته پاک يې، بېشكه هم زه له ظالمانو څخه یم) [الأنبياء سورت: ایت 87]؛ نو د کب ګیډه د هغه لپاره یوه لوښې جوړ شو.
او د رسول الله -صلی الله علیه وسلم- له دعاوو څخه یوه دعا دا وه: « اللَّهُمَّ! إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ، وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ؛ فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلَا أَقْدِرُ» «اې الله! زه ستا په پوهې سره ستا څخه د خیر غوښتنه کوم، زه ستا په ځواک سره د ځواک غوښتنه کوم، او ستا څخه د مهربانۍ غوښتنه کوم؛ ځکه چې ته توان لرې او زه یې نلرم». [بخاري روایت کړی].
او د الله – جل و علا- قدرت باندې له هر شر او ضرر څخه پناه غوښتل کیږي؛ او دغه دعا کې رسول الله -صلی الله علیه وسلم- ناروغ ته ښوودلي دي: «أَعُوذُ بِعِزَّةِ اللهِ وَقُدْرَتِهِ مِنْ شَرِّ مَا أَجِدُ، سَبْعَ مَرَّاتٍ» "زه د الله په عزت او قدرت پناه غواړم د هغه څه له شر څخه چې زه یې مومم، اوه ځلې". [مسلم روایت کړی].
او د الله – عزوجل- دغه قول چې فرمايي: (وَاللَّهُ قَدِيرٌ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ) (او الله ښه قادر دى، او الله ډېر بخښونكى، بې حده رحم كوونكى دى) [الممتحنة سورت: ایت 7]، په دې کې: اشاره شوې ده چې د هغه –عزوجل- بخښنه او په بندګانو باندې د هغه رحمت د بشپړ ځواک څخه دی، نو هیڅ ګناه د هغه لپاره دومره لویه نه ده چې هغه و نه بخښي، او هیڅ عیب د هغه لپاره دومره لوی نه دی چې هغه پټ نکړي، او هیڅ رحمت نشته چې هغه و نه لیږدوي.
نو ټول داسې ندي چې توان او قوت ولري او په هغه چا رحم وکړي او وې بخښي چې هغه باندې برلاسی وي.
او نه هغه څوک چې بخښنه او رحم کوي قدرت لرونکی دی، نو هغه – سبحانه و تعالی- د بشپړتیا توان سره، بیا هم بخښونکی، او ډیر رحم کوونکی دی.
او الله –سبحانه و تعالی- وفرمایل: (وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا) (او هغه څوك چې په الله باندې توكل وكړي، نو همدى د ده لپاره بس (او كافی) دى، بېشكه الله خپل كار ته رسېدونكى دى، یقینًا الله د هر شي لپاره یوه اندازه مقرر كړې ده) [الطلاق سورت: ایت 3]، څوک چې له خپل رب څخه ووېرېږي او په هغه توکل وکړي؛ نو د الله مرسته د هغه لپاره ځند نه کوي، او د هغه له مهربانۍ څخه نه مایوسه کیږي، او هغه د رحمت څخه نا امیده کیږي؛ خلاصون به ضرور راځي؛ ځکه چې الله – عزوجل- په هر څه قادر دی.
مګر الله - عزوجل - د هرڅه لپاره اندازه ټاکلې ده؛ هغه لپاره ټاکل شوی وخت دی چې هغه نه تجاوز نکوي، او داسې وخت چې له هغه څخه نه تیریږي، نو هرکله چې ټاکل شوې نیټه راشي؛ نو یو ساعت نه ځنډیږي او نه هم مخکې کیږي.
بنده به د یو کار په نه کیدلو باندې نا امیده ویده شي، او کله چې پاڅیږي هغه کار به شوی وي؛ (وَكَانَ اللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ مُّقْتَدِرًا) (او الله په هر شي باندې قدرت لرونكى دى). [الكهف سورت: ایت 45].
د ستونزو لپاره ټاکلی وخت وي او بیا له منځه ځي، او د هغه لپاره یو وخت دی او بیا ځي؛ ځکه چې الله – عزوجل- د هر څه لپاره اندازه ټاکلې ده.
ونه تر هغه وخته پورې ميوه نه نيسي تر څو چې خپل وخت یې نه وي راغلی، او لمر تر هغه وخته پورې نه راخیژي چې وخت يې نه وي راغلی، او حامله ښځه تر هغه وخته پورې زيږون نه کوي چی نیټه یې نه وي راغلې. (قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا) (یقینًا الله د هر شي لپاره یوه اندازه مقرر كړې ده). [الطلاق سورت: ایت 3].
اې الله! موږ ته بخښنه وکړه او پر موږ رحم وکړه؛ تاسو د هر څه کولو توان لرئ.